بایسته‌های بازخوانی متن دینی از نگاه شهید بهشتی
تاریخ انتشار: ۲۰ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۹۹۱۴۳۸
ایکنا نوشت: کتاب «نگاهی دوباره، بازخوانی اندیشه‌های قرآنی شهید آیت‌الله دکتر بهشتی» به همت بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های آیت‌الله دکتر و مرکز مطالعات قرآن دانشگاه مفید منتشر شده است. این کتاب در دو بخش می‌کوشد بر آن است تا اندیشه‌های قرآنی شهید بهشتی را مورد واکاوی قرار دهد.
در پشت جلد این کتاب می‌خوانیم: هر زمان که قرآن‌شناس، دین را از مجموعه‌ای از مناسک و مراسم فراتر دانسته و دامنه آن را به تنظیم زندگی فردی و اجتماعی گسترانده است، تلاش می‌کند به درک نقش قرآن در شکل دادن الگوی زیستی جدیدی در زندگی نومسلمانان دوره نزول وحی نزدیک‌تر شود و از این کتاب هدایت، همان بهره‌ای را در تنظیم امور دنیوی خود ببرد که شنوندگان سروش آسمانی در آن زمان می‌بردند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ساختار کتاب
کتاب «نگاهی دوباره، بازخوانی اندیشه‌های قرآنی شهید آیت‌الله دکتر بهشتی» در ذیل پیشگفتار، دو بخش سازمان و نمایه سامان یافته است. در بخش اول پنج نوشتار از آیت‌الله شهید بهشتی با موضوع قرآنی منتشر شده و مباحثی ذیل عناوین «حجیت قرآن»، «روش برداشت از قرآن»، «ناسخ و منسوخ در قرآن»، «محکم و متشابه در قرآن» و «طرح کوششی نو در راه شناخت تحقیقی اسلام» قرار گرفته است.
در بخش دوم این کتاب مقالاتی از اساتید علوم قرآن در زمینه اندیشه‌های قرآنی شهید بهشتی منتشر شده است. این مقالات عبارتند از: «شبهه‌شناسی در پژوهش‌های قرآنی با تاکید بر روش تفسیری آیت‌الله بهشتی» نوشته سیدمحمدعلی ایازی، «بررسی دیدگاه آیت‌الله بهشتی پیرامون گسترده علم و وحی؛ همپوشیها و تمایزها» نگاشته مجتبی جلالی، »بایسته‌های بازخوانی متن دینی از دیدگاه شهید دکتر بهشتی» اثر سیدعلی‍‌رضا حسینی‌بهشتی، «برگردان فارسی تاریخ قرآن تئودور نولدکه» سیدمحمدرضا حسینی‌بهشتی، »رویکرد تفسیری شهید آیت‌الله بهشتی» مصطفی دلشادتهرانی، «مولفه‌های استقامت جامعه اسلامی در دوره مبارزه از منظر قرآن کریم» مجیدرضایی دوانی و حمیده شریفی، «خدا از دیدگاه قرآن(روش طرح توحید در قرآن)» محمد سلطانی و «دلیل بر اثبات ضرورت وحی از نگاه آیت‌الله دکتر بهشتی» حامد شیواپور.
در پیشگفتار این کتاب می‌خوانیم: از مروری بر آثار باقیمانده از شهید آیت‌الله دکتر سیدمحمد حسینی‌بهشتی و نیز زندگانی به نسبت کوتاه و کارنامه بس درخشان او در بیش از سه دهه تلاش اجتماعی، به عنوان یکی از برجسته‌ترین اندیشمندان مصلح مسلمان معاصر، در می‌یابیم که رویکرد وی به قرآن به عنوان راهنمای عمل و اندیشه و اسلام به عنوان مکتب راهنمای بشر، چنین بوده است. در این راستا، هر چند به یک معنا همه آثار او بر مبنای اصل قرار دادن فهم قرآنی برای مواجهه با مسائل مختلف شکل گرفته‌اند، برخی از آثار به شکل خاص‌تر به دانش قرآن‌شناسی اختصاص دارد. در این میان، دو دوره درس‌گفتارهای تفسیر قرآن، یکی در دوره تصدی مدیریت مرکز اسلامی هامبورگ (۱۳۴۹-۱۳۴۴) و دیگری پس از بازگشت و پیش از تعطیل شدن جلسات «مکتب قرآن» توسط ساواک در سال ۱۳۵۵، حائز اهمیت ویژه‌ای است. درس‌گفتارهای مربوط به دوره اقامت در آلمان، سوره‌های منتخب قرآن را در بر می‌گیرد و درس‌گفتارهای مربوط به «مکتب قرآن»، از ابتدای قرآن آغاز و به تفسیر آیات ۱۰۲ تا ۱۱۰ سوره آل‌عمران و بحث مبسوط امر به معروف و نهی از منکر خاتمه می‌یابد. افزون بر این،باید به درس‌گفتارهایی مراجعه کرد که در زمینه موضوعات خاص با محوریت قرآن ایراد شده است، مانند سلسله مباحث حق و باطل از دیدگاه قرآن. نوشتارها، گفتارها و گفت‌وگوهای متعدد دیگری نیز در این زمینه از آیت‌الله بهشتی باقی مانده است که با نمونه‌هایی از آن در این کتاب آشنا خواهید شد.
«بایسته‌های بازخوانی متن دینی از نگاه شهیدبهشتی»
در میان اندیشمندان مسلمان معاصری که برای اصلاح وضعیت کنونی جامعه مسلمین و یافتن راه‌های برون‌شد از آن با تکیه بر آموزه‌های وحیانی اسلام تلاش کرده‌اند، می‌توان از شهید آیت‌الله دکتر سیدمحمد حسینی بهشتی نام برد؛ اندیشمندای ژرف‌نگر و مصلحی همه‌سونگر که با درک اهمیت پیوند وثیق میدان عمل و میدان نظر، در زندگی به نسبت کوتاه خود به بازشناسی قرآن و سنت پرداخت و با تکیه بر شناخت عمیق خود از دنیای متجدد، به بازخوانی تجربه وحیانی و تاریخی اسلام همت گمارد. آنچه در این نوشته مورد توجه قرار گرفته است، معرفی و شرح آرائی است که از شهید آیت‌الله دکتر بهشتی در این زمینه بر جای مانده است. چنانچه مشاهده خواهد شد، مباحثی که در اینجا مورد استفاده قرار گرفته در محدوده مطالعات قرآنی به معنای رایج آن قرار نمی‌گیرد و به شناخت اسلام به عنوان آئین زیستن به طور عام و جایگاه و مرجعیت قرآن به عنوان راهنمای بشر به طور خاص مربوط می‌شود. در ادامه نگارنده دوازده بایسته بازخوانی متن دینی از دیدگاه شهید بهشتی را بیان کرده است. این بایسته‌ها عبارت است از «ضرورت مطالعه همه جانبه و دقیق و پژوهش‌های جمعی»، «ضرورت یادگیری علوم اجتماعی و انسانی جدید به منظور شناخت موضوع»، «ضرورت دستیابی به زبان مشترک، ضرورت آزادگی و رهایی از همه اشکال گوناگون روابط قدرت»، «ضرورت پرهیز از محافظه‌کاری علمی»، «ضرورت ایجاد فضای نقادی منصفانه و عاریت آداب آن»، «ضرورت پرهیز از شتاب‌زدگی در داوری‌های علمی»، »ضرورت پرهیز از تکیه بر برداشت‌های ذوقی»، «ضرورت به کارگیری شیوه‌های ابتکاری برای رفع نواقص میراث گذشته»، «ضرورت توجه به بافتارهای زمانی و مکانی»، «ضرورت توجه به همبستگی و ارتباط مفهومی آیات» و «ضرورت تکیه بر محکمات و پرهیز از مناقشات بی‌ثمر».
گفتنی است این کتاب در ۴۲۰ صفحه و در سال ۱۳۹۵ منتشر شده است.
منبع: فرارو
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۹۹۱۴۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اسلامی‌سازی علوم انسانی امری ضروری است
به گزارش خبرنگار مهر، حجت‌الاسلام سیدرسول موسوی صبح یکشنبه در نشست «پیشینه‌شناسی رویکردهای اسلامی به علوم انسانی» اظهار کرد: یکی از مباحثی که در نظام جمهوری اسلامی مهم است، مباحث علوم انسانی است، به این معنا که علوم انسانی باید بومی شود و به تعبیر دقیق‌تر اسلامی‌سازی علوم انسانی یعنی نگاه ما به انسان یک نگاه معنوی و الهی باشد.
وی با بیان اینکه رویکرد کشورهای غربی به علوم انسانی غالباً اومانیستی و انسان‌محوری است. طبیعتاً هنگامی که اختلاف مبنایی حاصل شد، در شاخه‌ها و فروع نیز به طریق اولی اختلافاتی وجود دار.، تصریح کرد: در این زمینه تاکنون کتاب‌های زیادی در زمینه اسلامی ساز علوم انسانی نوشته شده است و دیدگاه‌ها و نظریه‌های زیادی در این زمینه وجود دارد اما در این میان باید مورد توجه باشد، روش شناسی است.
مدیر گروه و عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی (ره) با اشاره به ۲ دیدگاه در رابطه با اسلامی‌سازی علوم انسانی گفت: یک دیدگاه از منظر فلسفی بررسی می‌شود، یعنی از دانش و علم فلسفه به ویژه حکمت متعالیه که ملاصدرا آن را بنیان نهاده، برای اسلامی‌سازی علوم انسانی استفاده شود البته فارابی نیز از فیلسوفانی است که از او به عنوان مؤسس توسعه فلسفه به علوم اجتماعی و انسانی یاد می‌شود.
وی با بیان اینکه از آنجایی در یونان هم دیدگاهی اجتماعی نسبت به علوم انسانی وجود داشت و علوم انسانی دارای جایگاه بود؛ پس پیوندی میان فلسفه و دانسته‌های اجتماعی و علوم انسانی از ابتدا در یونان وجود داشته است، افزود: پس از ورود فلسفه به حوزه اسلامی توسط مسلمانان و فیلسوفانی همچون خواجه نصیرالدین طوسی، بوعلی سینا، فارابی و… نگاه به فلسفه چنین بود که بر علوم انسانی مسلط است.
حجت‌الاسلام موسوی با اشاره به اینکه استفاده از قرآن و سنت، روشی دیگر در رابطه با اسلامی‌سازی علوم انسانی است، اضافه کرد: پیشینه این روش نیز به مفسرینی باز می‌گردد که از نگاه قرآن و حدیث مطالبی را بیان کردند.
وی درخصوص طبقه‌بندی تفسیرهای قرآنی نیز گفت: یکی از این تفاسیر، تفسیرهای اجتماعی، تفاسیری هستند که به مردم، جامعه و نیازهای اجتماعی توجه دارند. تفاسیر عصری (زمانی) هم مسائل روز و مورد نیاز را بیان می‌کنند. دسته سوم نیز شامل تفاسیر موضوعی هستند که نیازهای جامعه را بر مبنای آیات قرآن پاسخ می‌دهند. یعنی موضوع از جامعه استخراج شده و براساس قرآن بررسی می‌شود. کتاب «سنت‌های تاریخ در قرآن» از شهید سید محمد باقر صدر نیز در راستای تفسیر موضوعی است.
مدیر گروه و عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی (ره) اضافه کرد: در بحث اسلامی‌سازی علوم انسانی، چه با روش فلسفی و استفاده از ایده‌های فیلسوفان و چه با روش تفسیری، منابع و پیشینه متعددی وجود دارد.
وی با تقسیم تفسیر موضوعی به دو نوع درون قرآنی و برون قرآنی گفت: منظور از تفسیر موضوعی درون قرآنی آن است که موضوع در قرآن وجود دارد و تفسیر موضوعی برون قرآنی به مسائل روز و دانش‌های بشری اشاره دارد.
حجت‌الاسلام موسوی در خصوص کارکردهای خانواده در زمینه اسلامی سازی علوم انسانی ابراز کرد: پیدایش کارکردهای خانواده در غرب مطرح شد و کتاب‌های متعددی نیز در این رابطه نوشته‌اند. به طور کلی ۲ شاخه و مکتب فکری در تمام عرصه‌ها میان غربیان رواج دارد که مباحث را به دو شاخه ساختارگرایی و کارکردگرایی تقسیم می‌کند.
وی تأکید کرد: ساختارگرایان معتقد بودند در موضوعات علوم انسانی باید به مبادی، ساختارها، اصول و ریشه‌ها نگریست اما به فواید و منافع کمتر توجه داشته اند. کارکردگرایان نیز در پی تحولاتی که در غرب به وجود آمد، منفعت‌گرا شدند و به سمت بیان کارکردها و فواید رفتند.
این پژوهشگر دینی که بر این باور است خانواده از مباحث بین رشته‌ای است، گفت: هم در روان‌شناسی و هم در جامعه‌شناسی این امر مورد بحث قرار می‌گیرد. اما از آنجا که مبحثی اجتماعی به‌شمار می‌رود، پس جامعه‌شناسان بیشتر به آن پرداخته‌اند.
وی اضافه کرد: جامعه‌شناسان کارکردگرا نیز بحثی با عنوان «کارکردهای خانواده» را مطرح کردند. برای مثال بحث تولید مثل و تنظیم و کنترل نسل را از کارکردهای خانواده برشمردند.
کد خبر 6097051
امام جمعه بلوک براثر سانحه تصادف درگذشت